Van’ın İpekyolu İlçesi Belediye Eş Başkanı DBP’li Aygül Bidav, ‘öz yönetim’ açıklamasına katıldığı gerekçesiyle yapılan soruşturma sonrası görevinden uzaklaştırıldı. Özyönetim nedir ? Tarihte özyönetim haberimizde…
KCK’nın 12 Ağustos’ta “Kürdistan halkı için öz yönetimden başka bir seçenek kalmamıştır” mesajını vermesiyle Şırnak’ın, Silopi, Nusaybin, Cizre ilçesinin ardından, Batman, Bitlis ile Hakkâri’nin Yüksekova, Muş’un Varto, Bulanık, Van’ın Erdemit, Ağrı’nın Doğubayazıt, Diyarbakır’ın Sur, Silvan, Lice’nin dahil olduğu birçok ilçede “öz yönetim ilan edildiğine” dair açıklamalar yapılmaya başlanmasıyla ilgili davalar sürüyor.
Van’da 14 Ağustos 2015’te meydana gelen ‘öz yönetim’ açıklamasında bulunan DBP’li İpekyolu Belediye Eşbaşkanı Aygül Bidav ve 3 kişi hakkında Van Cumhuriyet Başsavcılığınca ‘anayasal düzeni bozmaya çalıştıkları’ iddiasıyla soruşturma başlatıldı. Soruşturma kapsamında Eşbaşkan Bidav ve 3 kişi hakkında ‘devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak’ suçundan gözaltına alınma kararı çıkarıldı. Ancak yapılan operasyonda adresinde bulunamayan ve hala ulaşılamayan Eşbaşkan Bidav, bugün İçişleri Bakanlığı tarafından görevden uzaklaştırıldı.
Eşbaşkan Aygül Bidav’ın İçişleri Bakanlığı tarafından uzaklaştırılmasına İpekyolu İlçe Belediyesi Meclisi tepki gösterdi. Meclis toplantısına protesto amaçlı siyah bez astıran Belediye Eşbaşkanı Veysel Keser, İçişleri Bakanlığı’nın bu kararının siyasi olduğunu söyledi. Keser şe şekilde konuştu dedi:
“Diğer siyasi partilerin belediye başkanları hakkında sayısız dava olmasına rağmen görevden alınmazken, DBP belediyelerinde bu durum değişebiliyor. AKP yargıyı da kendilerine bir araç, bir malzeme haline getirmiş durumda. Eşbaşkanımız Aygül Bidav hakkında alınan karar ne olursa olsun, yine de bu halkın ve bizlerin eşbaşkanı olmaya devam edecektir.”
PKK ve güvenlik güçleri arasındaki çatışmasızlığın sona ermesiyle çözüm sürecinin rafa kaldırıldığı bu dönemin sonuçlarından biri de Doğu ve Güneydoğu ilçelerinden ardı ardına gelen öz yönetim açıklamaları olmuştu.
KCK’nın 12 Ağustos’ta “Kürdistan halkı için öz yönetimden başka bir seçenek kalmamıştır” mesajını vermesiyle Şırnak’ın, Silopi, Nusaybin, Cizre ilçesinin ardından, Batman, Bitlis ile Hakkâri’nin Yüksekova, Muş’un Varto, Bulanık, Van’ın Erdemit, Ağrı’nın Doğubayazıt, Diyarbakır’ın Sur, Silvan, Lice’nin dahil olduğu birçok ilçede “öz yönetim ilan edildiğine” dair açıklamalar yapıldı
Peki Kürt siyasi hareketi öz yönetim açıklamalarıyla neyi hedefliyor? ‘Öz yönetim’ tam olarak ne demek?
DBP liderlerinden Ayna: Özerklik ve öz yönetimle kastedilen aynı
DBP Eş Genel Başkanı Emine Ayna, bölgede kurulan ‘halk meclisleri’ tarafından yapılan öz yönetim çağrılarının ne anlama geldiğini şu sözlerle anlatıyor:
“Özerklik ve öz yönetimle kastedilen aynıdır. Bölge halkının kendisiyle ve yaşadığı coğrafyayla ilgili kararları kendisinin vermesidir.
Tarihte Özyönetim Nedir ?
İşçilerin özyönetimi genel olarak, işçi kooperatifleri, işçi konseyleri, katılımcı ekonomi ve işyerinin patronsuz çalıştırıldığı benzer oluşumlarda kullanılan karar alma modelidir.
Özyönetim, geleneksel iş organizasyonunun aksine, çalışanların işyerinde –müşteri ilişkileri, genel üretim yöntemleri, zamanlama ve işbölümü gibi konuları kapsayan– karar alma sürecini bizzat elinde bulundurmasını ifade eder.
Özyönetimin somutlaştığı en önemli örnek, özellikle yönetimlerce kasıtlı iflas ettirilen ve kapatılmak istenen fabrikaların işçiler tarafından işgali ile şirketin konrolünü ele geçirdikleri ispanyolca ifadesiyle “fabricas recuperadas” olarak adlandırılan ve Latin Amerika’da gelişen harekettir. Burada İspanyolca “recuperar” kelimesinin sadece “tekrar ele geçirmek kazanmak” anlamı ile değil ayrıca “iyileştirmek” anlamıyla da kullanıldığını belirtmeliyiz. İlkin sanayi kollarına referansla kullanılmasına rağmen bu kavram diğer iş yerlerine referansla kullanılabilir.
Özyönetim ilk olarak Pierre-Joseph Proudhon tarafından 19. yüzyılın ilk yarısında kuramlaştırıldı. Ardından kavram, başta devrimci sendikalizmin olmak üzere işçi sendiklarının en önemli öğesi oldu. Fransız işçi sendikası CFDT (“Confédération Française Démocratique du Travail”) 1970 yılında kavramı programına aldı fakat daha sonra programdan çıkardı. Özyönetim düşüncesi hala, uluslararası bir sendika olan “Dünya Sanayi İşçileri” (Industrial Workers of the World-IWW) tarafından geliştirilmektedir.
Tarihte Özyönetim
Pratikte en yetkin özyönetim deneyimi İspanya Devrimi (1936-1939) sırasında yaşandı.
1950’li yılların Soğuk Savaş döneminde, Tito, Moskova ile yolunu ayırmasını sağlayacak sosyalist özyönetim yolunu seçtiklerini duyurdu. Yugoslavya ekonomisi Tito ve Milovan Dilas’ın teorileri ışığında düzenlendi.
68 Mayısını takiben Fransa’da Besançon’da bulunan Lip fabrikası, yönetimin tasfiye kararı ardından 1973’den başlayarak özyönetimle yönetilmeye başladı. LIP, 68 dönemi sonrası Fransasında simgesel bir toplumsal mücadele deneyimi oldu. CFDT’de işçi sendikacısı Charles Piaget üretim araçlarında hak iddiası ile grev başlattı. Radikal Pierre Mendés-France’ında içinde bulunduğu Birleşik Sosyalist Parti (PSU) özyönetim taraftarıydı.
Güney Amerika
Movimiento Nacional de Empresas Recuperadas (MNER) posteri, Buenos Aires’de bir matbaanın önünde. Hareket, fabrikaların özelleştirilmesi karşıtıdır. İşçinin çalıştığı fabrikanın işçi kooperatiflerince çalıştırılması hareketidir.
Ekim 2005’de ilk “Encuentro Latinamericano de Empresas Recuperadas” (İşçi Denetimli Şirketlerin Latin Amerika Buluşması” Venezuella’nın başkenti Caracas’ta benzer ekonomik ve sosyal yaşam koşullarına sahip çeşitli ülkelerden 263 işyeri temsilcisinin katılımı ile gerçekleşti. Buluşmanın en önemli sonucu hareketin taleplerini içeren metin Caracas Taahhütü oldu.
1990’lı yıllar boyunca Arjantin’in güney vilayeti Neuquén’de sonunda halkın ayaklandığı çarpıcı ekonomik ve politik olaylar oldu. İlk hareketin sadece bir fabrikada geçekleşmesine rağmen patronlar eyalet çapında aşama aşama tasfiye edildi ve 2005 yılında gelinen noktada eyalette bulunan fabrikaların çoğunun kontrolü işçilerin elindeydi.
2001 ekonomik krizi sonucu yaklaşık 200 Arjantin şirketi, işçileri tarafından ele geçirilerek kooperatiflere çevrildi. Önemli örnekler arasında Brukman fabrikası, Baven Hoteli ve FaSinPat (eski adıyla Zanon) bulunuyor. 2005 yılında yaklaşık 15.000 işçi denetimlerindeki fabrikalarda çalışıyordu.
İşçi denetimli fabrikalar, Arjantin’de yeni bir gelişme değildir. Aksine bu gibi toplumsal hareketler 1970’lerdeki “Kirli Savaş” döneminde bastırılmıştı. Bu yüzden sol kanattan peronist Héctor Cámpora hükümetinin ilk ayları boyunca yaklaşık 600 toplumsal olay, grevler ve fabrika işgalleri meydana gelmişti.
Bugün işçi denetiminde bulunan birçok fabrika ortaklaşa işletiliyor ve bütün işçiler aynı maaşı alıyor. Önemli kararlar demokratik yöntemlerle, profesyonel idareciler yerine işçi meclislerinde alınıyor.
Tüm bu süreç, içinde sol ve sağ peronist, anarşist ve komünistlerinde bulunduğu çeşitli politik yapılarla bağlantılı işçi denetimli fabrikalar hareketini meydana getirdi. Hareket içinde örgütsel olarak, solda daha büyük olan Movimiento Nacional de Empresas Recuperadas (Ulusal İşçi Denetimli Şirketler Hareketi veya kısaca MNER) ve sağda daha küçük olan Movimiento Nacional de Fabricas Recuperadas (Ulusal İşçi Denetimli Fabrikalar Hareketi veya kısaca MNFR) olmak üzere iki büyük federasyon bulunuyor. Bazı işçi sendikaları, işsiz eylemciler (piqueteros), geleneksel işçi kooperatifleri ve politik gruplarda bu el değiştirmeye destek sağladılar.
Hareketin karşılaştığı en büyük sorunlardan biri geleneksel ekonomik sistemdir, çünkü geleneksel yöntemle yönetilen firmalar çeşitli nedenlerle (özyönetim ilkesine karşı ideolojik karşı konumlanış da aralarında olmak üzere) işçi denetimli fabrikalarla çalışmayı reddediyor. Bu yüzden, izole edilmiş işçi denetimli fabrikalar sıradan kapitalist firmalarla anlaşmayı olanaklı kılacak bir büyüklüğe ve güce ulaşmak için alternatif bir ekonomik sistem inşaası için birlikte çalışmayı önemli görüyor.
DBP’li Belediye Başkanı Özyönetim Açıklaması Gerekçesiyle Görevinden Uzaklaştırıldı – Özyönetim Nedir ? Tarihte Özyönetim haberini Haber Gri adresinden okuyabilirsiniz